Middle East Eye’dan (MEE) Ragıp Soylu’nun haberine göre, perşembe günü açıklanan İsrail Merkezi İstatistik Bürosu’nun (CBS) verilerine göre, Ankara’nın mayıs ayında Refah işgali nedeniyle Tel Aviv ile doğrudan ticareti durdurma kararına rağmen, Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret Yunanistan gibi üçüncü ülkeler üzerinden devam ediyor.
CBS rakamları, İsrail’in Mayıs ayında Türkiye’den 116 milyon dolar değerinde mal ithal ettiğini ortaya koyuyor; bu, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 69’luk bir düşüşle 377 milyon dolar oldu.
Buna karşılık, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), mayıs ayında İsrail’e yalnızca 4 milyon dolar değerinde mal ihraç edildiğini kaydetti; bu, bir önceki yıla göre yüzde 99’un üzerinde bir düşüş anlamına geliyor.
İKİ TÜRK İŞ İNSANI İSİM VERMEDEN ANLATTI
Ancak Türkiye ile İsrail arasındaki ticareti kolaylaştıran iki Türk iş adamı, Middle East Eye’a mayıs ayının başından bu yana Türk mallarının İsrail’e ulaşmak için Yunanistan ve diğer yakın ülkeler üzerinden yeniden yönlendirildiğini bildirdi.
Bu değişim, Ankara’nın Gazze’de kalıcı bir ateşkes sağlanana kadar İsrail’e topyekün ticaret yasağı uygulayacağını duyurmasının ardından geldi.
Bir Türk iş insanı MEE’ye şöyle konuştu:
“İsrailli yetkililer, malları Yunanistan üzerinden yeniden ihraç etmek için Türk şirketlerinden menşe belgelerini değiştirmelerini bile talep etmiyor çünkü bu, maliyetleri daha da artıracaktır, dolayısıyla bunlar Türk ürünüdür.”
“İbranice etiketli beyaz etiketli ürünlere öncelik verildi, ancak her türlü ürün, özellikle de ticari ambargodan önce sipariş edilenler İsrail’e gönderiliyor.”
YUNANİSTAN’A İHRACATTA ARTIŞ GÖZE ÇARPIYOR
İşletmeler, Türkiye’nin sanayi üssüne yakınlığı ve İsrail’e nispeten daha ucuz nakliye seçenekleri nedeniyle Yunanistan’ı tercih ediyor.
TİM verileri, Türkiye’nin Yunanistan’a ihracatının geçen yılın aynı ayındaki 219 milyon dolardan yüzde 71 artışla mayıs ayında 375 milyon dolara yükseldiğini gösteriyor.
Mayıs ayına ait İsrail verileri, Türkiye’nin yeniden ihracatına rağmen Yunanistan’dan yapılan ithalat miktarında bir artış olduğunu göstermiyor.
İkinci bir Türk iş adamı ise, Türk ihracatının Yunanistan üzerinden geçmesine rağmen, Türk malı kalması nedeniyle İsrail istatistiklerinde hâlâ Türkiye’den ithalat olarak kaydedildiğini açıkladı.
My Advisor danışmanlığının genel müdürü Murat Yapıcı, MEE’ye, İsrail kayıtlarının, Yunanistan gibi üçüncü ülkelerden gelse bile malların menşeine dayalı olması nedeniyle ikili ticareti daha doğru yansıttığını söyledi.
İkinci iş insanı, “Bu paralel ticaret birkaç ay daha devam edebilir, ancak İsrailli şirketler Mısır , İspanya ve İtalya gibi diğer ülkelerdeki alternatif tedarikçilerle hızla uyum sağlıyor ” dedi. “Türkiye İsrail’in net ihracatçısıydı ve şimdi o pazarı kaybetmeyle karşı karşıyayız.”
Türkiye İstatistik Kurumu’na göre iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2023’te 6,3 milyar dolardı ve bunun yüzde 76’sı Türkiye’nin ihracatıydı. Türkiye, İsrail’e uygun fiyatlı ürünlerin ana tedarikçisi olmuştu.
TÜRK İŞLETMELER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
MEE’nin haberinde, ayrıca şu değerlendirmelere yer verildi:
“Mart ayında Türkiye’de yapılan yerel seçimlerde yaşanan önemli kayıpların ardından, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türk hükümeti İsrail’e yönelik eleştirilerini yoğunlaştırdı ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu yönetimine karşı bir dizi önlem aldı. Hükümet, Filistin ve Gazze’ye yönelik daha önce uyguladığı dengeli politikanın , İsrail’in Gazze’de devam eden işgalinden endişe duyan dindar Müslümanlardan oluşan çekirdek seçmenlerini olumsuz etkilediğini değerlendirdi . Gazze’deki çatışma, 7 Ekim’de Hamas ve diğer Filistinli silahlı grupların İsrail’in güneyine sürpriz bir saldırı düzenleyerek yaklaşık 1.200 kişiyi öldürmesi ve 240 kişiyi esir almasıyla patlak verdi. İsrail buna savaş ilan ederek, Gazze’yi kuşatarak ve yıkıcı bir hava bombardımanı başlatarak ve ardından 37.300’den fazla insanı öldüren bir kara istilası başlatarak karşılık verdi.
Türk iş dünyası Filistin’in durumuyla empati kuruyor ve bazıları İsrail’in Gazze’deki eylemlerini soykırım olarak tanımlıyor. Ancak ticaretin tamamen durdurulmasını mantıksız buluyorlar.”
MEE haberinde isim vermeden açıklama yapan iş adamlarından biri “Hükümetin kararına sempati duyuyoruz ancak bu siyasi bir tercih. Başka bir hükümet yalnızca savaşta ikili kullanımı olabilecek ticareti kısıtlardı” derken diğer bir iş adamı ise “Bunun yerine İsrail’le ticaret yapan tüm işletmeleri ek süre bile tanımadan cezalandırdık. Bazı mallar gümrükte takılıyor, bu da şirketlerin yüzbinlerce kayıp yaşamasına neden oluyor” değerlendirmesi yaptı.
patronlardunyasi.com
